สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าสิริวัณณวรี นารีรัตนราชกัญญา ทอดพระเนตรการแสดงโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ เรื่องรามเกียรติ์ ตอนสัตยาพาลี เพื่อน้อมสํานึกในพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง

เมื่อวันที่ 4 พฤศจิกายน เวลา 18.39 น. สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าสิริวัณณวรี นารีรัตนราชกัญญา เสด็จไปยังหอประชุมใหญ่ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย เขตห้วยขวาง กรุงเทพฯ ทอดพระเนตรการแสดงโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เรื่องรามเกียรติ์ ตอน “สัตยาพาลี” ซึ่งจัดขึ้นเพื่อน้อมสํานึกในพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ที่ทรงส่งเสริมและสนับสนุนการแสดงโขน เพื่อสืบทอดธํารงนาฏยกรรมอันทรงคุณค่าของชาติให้คงอยู่คู่สังคมไทยสืบไป

การเสด็จไปทอดพระเนตรโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ ในวันนี้ ทรงฉลองพระองค์ชุดไทยดุสิต ชุดไทยพระราชนิยม แบบที่ 7 ในบรรดาชุดไทยพระราชนิยมทั้ง 8 แบบ ใช้ในโอกาสกลางคืน แทนการสวมชุดราตรีแบบตะวันตก ซึ่งยังคงเอกลักษณ์ของความเป็นไทยไว้อย่างสง่างาม อันเป็นพระราชมรดกแห่งสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง ผู้ทรงนําความเป็นไทยสู่สากล โดยฉลองพระองค์นี้ ออกแบบโดย คุณป้อม – ธีระพันธ์ วรรณรัตน์ ศิลปินแห่งชาติสาขาทัศนศิลป์ (การออกแบบแฟชั่น) ประจําปี 2562

โอกาสนี้ นายพิธาน เหี้ยมโท้ กรรมการและเหรัญญิก มูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง นางนฤมล ล้อมทอง กรรมการมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ นางสาวซาบีดา ไทยเศรษฐ์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม นางสาวศศิธร กิตติธรกุล รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทย นายประสพ เรียงเงิน ปลัดกระทรวงวัฒนธรรม นางจิณณารัชช์ สัมพันธรัตน์ นายกสมาคมแม่บ้านมหาดไทย นายสันติธร ยิ้มละมัย รองปลัดกระทรวงมหาดไทย หัวหน้ากลุ่มภารกิจด้านพัฒนาชุมชนและส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น นางยุถิกา อิศรางกูร ณ อยุธยา อธิบดีกรมส่งเสริมวัฒนธรรม พร้อมด้วยคณะกรรมการ และคณะอนุกรรมการฝ่ายต่าง ๆ ผู้บริหารระดับสูง ข้าราชการ พนักงาน เจ้าหน้าที่ ในสังกัดกระทรวงมหาดไทย และคณะทํางานโครงการผ้าไทยใส่ให้สนุก ผู้ประกอบการผ้าและงานหัตถกรรม สมาชิกศิลปาชีพ ร่วมเฝ้ารับเสด็จ และร่วมรับชมการแสดงฯการนี้ เสด็จเข้าสู่หอประชุมใหญ่ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย พระราชทานพระวโรกาสให้ นางสาวนิตติกาล สุขกลิ่น (ผู้แสดงมณโฑ) ผู้แทนนักแสดงทูลเกล้าฯ ถวายสูจิบัตร แล้วทอดพระเนตรการแสดงรําอาศิรวาทรําลึกพระมหากรุณาธิคุณ ทอดพระเนตรวีดิทัศน์เบื้องหลังการจัดการแสดงโขนรอบปฐมทัศน์ เรื่อง รามเกียรติ์ ตอน สัตยาพาลี และทอดพระเนตรการแสดงตามลําดับ และเมื่อจบการแสดง พระราชทานพระวโรกาสให้ นาวาอากาศเอก สุพัฒน์ แก้วภา ประจําสํานักพระราชวังพิเศษ ระดับ 10 เบิกผู้แทนคณะทํางาน และนักแสดง โขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ ได้แก่ รองศาสตราจารย์ ศุภชัย จันทร์สุวรรณ์ ศิลปินแห่งชาติ/ผู้กํากับการแสดง นายสมศักดิ์ ทัดติ ผู้แทนผู้เชี่ยวชาญและครูผู้ฝึกซ้อมการแสดง (โขนยักษ์) นายลํายอง โสวัตร ผู้แทนครูผู้ฝึกซ้อมการบรรเลงและขับร้อง นายวิชัย รักชาติ ผู้แทนฝ่ายศิลป์ ฉากและอุปกรณ์การแสดง และนายรันย์ชนก อุ่นบางหลวง (ผู้แสดงพาลี) ผู้แทนนักแสดง เข้าเฝ้ารับพระราชทานช่อดอกไม้

สําหรับการแสดงโขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ ตอน “สัตยาพาลี” จับตอนเรื่องราวของพญาพาลีวานรผู้เป็นกษัตริย์แห่งเมืองขีดขิน ซึ่งเสียคําสัตย์เพราะความหลงผิด แต่ภายหลังระลึกได้จึงสํานึกและยอมรับโทษ โดยการแสดงเริ่มจากองก์ที่ 1 “สัตยาพาลี” โดย ทศกัณฐ์ผู้คั่งแค้นเนื่องจากพาลีแย่งนางมณโฑไปเป็นชายาจนมีลูกด้วยกันคือ องคต ได้รู้ข่าวพิธีลงสรงขององคต จึงแปลงเป็นปูยักษ์เพื่อหวังสังหารองคตในพิธีลงสรง แต่ถูกพาลีจับได้ จับมัดขึ้นฝั่ง นํามาให้องคตขี่ และลากเล่นจนครบ 7 วัน แล้วปล่อยไป จากนั้น พาลีผู้มีฤทธิ์มากได้สังหารทรพีที่อกตัญญูต่อทรพาผู้บิดา เหตุการณ์ในครั้งนั้นทําให้พาลีมีเรื่องผิดใจกับสุครีพถึงกับขับไล่น้องชายออกจากเมือง กระทั่งสุครีพได้พบหนุมานและเข้าสวามิภักดิ์ต่อพระราม และได้ทูลเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น พระรามจึงให้สุครีพกลับเข้าเมืองขีดขินเพื่อรบกับพาลี พระรามแผลงศรหมายสังหารพาลี แต่ด้วยฤทธิ์พาลีจับลูกศรได้ พระรามแสดงอิทธิฤทธิ์ปรากฏกายเป็นพระนารายณ์ พาลีสํานึกผิดที่ขาดสัตย์และไม่สามารถทนอยู่ได้ด้วยความละอายต่อความผิด จึงยอมตายปล่อยให้ศรพรหมาสตร์ปักอกตนเอง

จากนั้น ในองก์ที่ 2 “ศึกอสุรีเจ้าลงกา” โดยกล่าวถึงทศกัณฐ์ที่ยังผูกจิตอาฆาตพระราม และบรรดาวานรที่ฆ่าญาติวงศาและลูกล้มตาย นางมณโฑทูลว่านางได้รับพรจากพระอุมาในการหุงน้ําทิพย์ชุบชีวิตผู้ตายให้ฟื้นได้ ทศกัณฐ์จึงสั่งให้นางมณโฑตั้งโรงพิธี และให้ทศคีรีวันกับทศคีรีธรออกรบเป็นทัพหน้า ส่วนทศกัณฐ์จะเป็นทัพหลวง เมื่อกองทัพพระราม และเหล่าวานรเข้ารบกับทัพยักษ์และฆ่าทัพยักษ์ได้ ทศกัณฐ์ใช้น้ําทิพย์ประพรม เหล่าทัพยักษ์ก็ฟื้นกลับขึ้นมารบได้อีก พระรามสงสัยถามพิเภกจึงรู้สาเหตุ จึงสั่งให้หนุมานไปทําลายพิธีของนางมณโฑ หนุมานแปลงกายเป็นทศกัณฐ์ เพื่อลวงนางมณโฑให้หยุดทําพิธี เมื่อเสร็จภารกิจหนุมานและพลวานรก็กลับเข้าสู่สนามรบ เพื่อทูลพระรามว่าได้ทําลายพิธีสําเร็จแล้ว ทศกัณฐ์โกรธสั่งให้ปีศาจยักษ์ เสนายักษ์ และทศคีรีวันกับทศคีรีธรเข้ารบ แต่ถูกพระลักษมณ์และพลวานรฆ่าตายจนสิ้น ทศกัณฐ์ขว้างจักรแก้วหมายสังหารพระราม พระรามแผลงศรทําลายจักรแก้วและฆ่าช้างทรงทศกัณฐ์ ทศกัณฐ์จึงหย่าทัพหนีกลับเข้าลงกา

“สัตยาพาลี” ชี้ให้เห็นคุณของความกตัญญูและโทษของความไม่รักษาสัตย์ และกล่าวถึงหน้าที่ของแต่ละบุคคลที่ต้องตั้งใจปฏิบัติงานด้วยความจงรักภักดีต่อแผ่นดินและผู้มีพระคุณ การต่อสู้ของทศกัณฐ์และพระราม (อวตารของพระนารายณ์) ย้ําให้มั่นใจว่าผู้มีจิตใจชั่วร้ายแม้จะมีอิทธิฤทธิ์มากมายปานใดก็ไม่สามารถดํารงตนไปได้นาน ฝ่ายผู้ยึดมั่นในธรรมะ แม้จะเผชิญอุปสรรคใด ๆ ก็จะชนะฝ่ายอธรรมเสมอ

สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงมีพระราชปณิธานในการสืบสาน รักษา มรดกทางวัฒนธรรมให้คงอยู่คู่กับสังคมไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งการแสดง “โขน” ซึ่งเป็นนาฏกรรมไทยอันทรงคุณค่า มีความงดงามประณีต วิจิตรบรรจง ทั้งศิราภรณ์ พัสตราภรณ์ และเครื่องประดับ ยังผลให้นักแสดงและผู้เกี่ยวข้องกับโขน ได้ร่วมสนองพระราชปณิธานเพื่อธํารงรักษาไว้ซึ่งศิลปวัฒนธรรมอันดีงามของชาติไทย และด้วยพระมหากรุณาธิคุณนี้ ยังผลให้ในปี พ.ศ. 2561 องค์การศึกษา วิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (ยูเนสโก) ประกาศขึ้นบัญชี “Khon, masked dance drama in Thailand” (การแสดงโขนในประเทศไทย) เป็นรายการตัวแทนมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติอย่างเป็นทางการ อันแสดงเป็นประจักษ์ว่า “โขน” ซึ่งเป็นนาฏกรรมไทยชิ้นเอกนี้ ได้เป็นที่รู้จักของคนทั่วโลกสมดังพระเจตนารมณ์แห่งสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง “พระผู้เสด็จสู่สวรรคาลัย”

โขนมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ เรื่อง รามเกียรติ์ ตอน “สัตยาพาลี” จัดแสดงระหว่างวันที่ 6 พฤศจิกายน – 8 ธันวาคม 2568 ณ หอประชุมใหญ่ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย เชิญร่วมสัมผัสความงดงามตระการตาแห่งนาฏศิลป์ชั้นสูงของไทย จําหน่ายบัตรราคา 2,000 บาท, 1,800 บาท, 1,000 บาท, 800 บาท และ 600 บาท (รอบนักเรียน ราคา 200 บาท) ซื้อบัตรได้ที่ไทยทิคเก็ตเมเจอร์ โทร. 0-2262-3456 www.thaiticketmajor.com