เครือข่ายประชาชนแม่สาย จังหวัดเชียงราย ห่วงน้ำท่วมปนเปื้อนสารโลหะหนักจากเหมืองต้นน้ำสาย ลุกลาม 4 แม่น้ำใหญ่ จี้รัฐบาลแก้ปัญหาที่ต้นตอ หวั่นมลพิษกระทบชีวิตและสุขภาพประชาชนทั้งสองประเทศ

เครือข่ายประชาชนกว่า 50 คน ได้รวมตัวกันเปิดเวทีหารือปัญหาปัญหามลพิษข้ามพรมแดน ภายใต้หัวข้อ "ปิดเหมืองต้นน้ำสาย ก่อนทุกอย่างจะสายเกินแก้" หลังเกิดกระแสวิตกกังวลอย่างหนักจากปัญหาน้ำท่วมปนเปื้อนสารโลหะหนักในแม่น้ำสาย ซึ่งกำลังลุกลามไปยังแม่น้ำกก แม่น้ำรวก และแม่น้ำโขง  นายสืบสกุล กิจนุกร อาจารย์มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง เปิดเผยว่า ขณะนี้รัฐบาลยังคงพูดถึงเฉพาะปัญหาสารหนูในแม่น้ำกก แต่ข้อเท็จจริงคือสารพิษได้ลุกลามไปถึง 4 แม่น้ำแล้ว และแม่น้ำสายในเขตตำบลแม่สายก็กลายเป็นน้ำพิษไปแล้ว แต่กลับยังไม่มีแนวทางปฏิบัติที่ชัดเจนสำหรับประชาชนที่ต้องเผชิญกับสถานการณ์น้ำท่วม นอกจากนี้ การที่พบภาพเหมืองแร่แรร์เอิร์ทที่ต้นน้ำ ซึ่งเป็นต้นตอของการปนเปื้อน ยิ่งสร้างความกังวลมากขึ้น เนื่องจากยังไม่ทราบแน่ชัดว่าใครเป็นผู้ผลิต ใครนำเข้า และปลายทางของแร่นี้อยู่ที่ใด นายสืบสกุลเรียกร้องให้ทุกองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในพื้นที่เร่งตรวจสอบคุณภาพน้ำและดิน แม้ว่าขณะนี้จะมีการตรวจตะกอนดินเพียงครั้งเดียว และพบสารตะกั่วเกินค่ามาตรฐาน

ด้านชาวบ้านและเกษตรกรในพื้นที่ระบุว่า ระบบการผลิตน้ำประปาของชุมชนถือว่าเปราะบางมาก เพราะเมื่อเกิดน้ำท่วมจะต้องหยุดการผลิต ซึ่งชี้ให้เห็นว่าแหล่งน้ำดิบอยู่ในภาวะเสี่ยงอย่างมาก และยังไม่มีใครรู้ว่าสารตกค้างเหล่านี้จะสะสมในร่างกายของประชาชนอย่างไร ชาวแม่สายกว่า 40,000 คนที่ยังคงใช้น้ำประปาจากแม่น้ำสาย ยังคงต้องเผชิญกับความเสี่ยงด้านสุขภาพอย่างต่อเนื่อง จึงเรียกร้องให้รัฐบาลเร่งแก้ปัญหาที่ต้นเหตุ ด้วยการ ปิดเหมืองต้นน้ำสายทันที ก่อนที่ผลกระทบจะขยายวงกว้างเกินกว่าจะควบคุมได้

ล่าสุด ทีมนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง ร่วมกับเทศบาลเวียงพางคำ อำเภอแม่สาย ได้นำชุดตรวจแบบรู้ผลทันที (IQUAN) ลงพื้นที่ตรวจสารหนูในน้ำจากแม่น้ำสายและบ่อน้ำตื้นในบ้านประชาชน บริเวณบ้านหัวฝาย ตำบลเวียงพางคำ ผลการสุ่มตรวจแม่น้ำสายพบสารหนูสูงถึง 0.12 มิลลิกรัมต่อลิตร ขณะที่ในบ่อน้ำตื้นภายในบ้านประชาชน ซึ่งห่างจากแม่น้ำสายประมาณ 100 เมตร พบสารหนู 0.10 มิลลิกรัมต่อลิตร ซึ่งเกินค่ามาตรฐานที่ 0.01 มิลลิกรัมต่อลิตรถึงกว่า 10 เท่าตัว ประชาชนในพื้นที่เผยว่าน้ำในบ่อน้ำส่วนใหญ่ใช้ทำความสะอาดภายในครัวเรือน แต่หลังจากใช้เริ่มมีอาการคันและผื่นขึ้นตามแขนขา และได้หยุดใช้น้ำในบ่อทันที

นายสุรพล วรภัทราทร หัวหน้าศูนย์วิจัยปัญญาประดิษฐ์และเทคโนโลยีก่อกำเนิด มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง เปิดเผยว่า ที่ผ่านมาการสุ่มตรวจน้ำประปาไม่พบสารหนูเกินค่ามาตรฐาน แต่ในส่วนของน้ำในบ่อน้ำตื้นและบ่อบาดาลที่สุ่มตรวจกลับพบสารหนูเกินมาตรฐาน ซึ่งจะประสานหน่วยงานสาธารณสุขเพื่อเก็บตัวอย่างน้ำในชุมชนไปตรวจซ้ำ และเตือนประชาชนให้หลีกเลี่ยงการนำน้ำจากบ่อน้ำมาใช้อุปโภคบริโภคอย่างเด็ดขาด