ศ.ชิมอน ซาคากุจิ นักวิทยาศาสตร์ชาวญี่ปุ่น ร่วมกับ 2 นักวิจัยชาวอังกฤษ คว้ารางวัลโนเบลสาขาการแพทย์ปี 2568 จากการค้นพบกลไก “ยามรักษาความปลอดภัย” ของระบบภูมิคุ้มกัน ที่ทําให้ร่างกายไม่ทําร้ายตัวเอง

วันที่ 7 ตุลาคม 2568 - ถือเป็นอีกหนึ่งความก้าวหน้าครั้งสําคัญของวงการแพทย์โลก — เมื่อคณะกรรมการรางวัลโนเบลแห่งสวีเดน ประกาศผลรางวัล โนเบลสาขาการแพทย์ ประจําปี 2568 (ค.ศ. 2025) มอบให้แก่ ศาสตราจารย์ชิมอน ซาคากุจิ นักภูมิคุ้มกันวิทยาชาวญี่ปุ่น ร่วมกับ ดร.แมรี บรุนโคว และ ดร.เฟรด แรมส์เดลล์ นักวิจัยชาวอังกฤษ จากผลงานที่ไขปริศนาสําคัญระดับเซลล์ว่า — “ทําไมระบบภูมิคุ้มกันของมนุษย์จึงไม่ทําร้ายร่างกายของเราเอง”

ผลงานของนักวิทยาศาสตร์ทั้งสามคนช่วยเปิดเผยว่า ภายในร่างกายของเรามีกลไก “ยามรักษาความปลอดภัยของภูมิคุ้มกัน (Immune Checkpoint)” ที่คอยควบคุมและกําจัดเซลล์เม็ดเลือดขาวบางส่วน ซึ่งอาจโจมตีเนื้อเยื่อของเราเองได้โดยไม่ตั้งใจ กลไกนี้เปรียบเสมือน “ระบบห้ามยิงเพื่อน” ของร่างกาย ที่ทําให้ระบบภูมิคุ้มกันเลือกโจมตีเฉพาะสิ่งแปลกปลอม เช่น แบคทีเรียหรือไวรัสเท่านั้น

นายออลเลอ เคมเปอ ประธานคณะกรรมการโนเบล กล่าวว่า “การค้นพบครั้งนี้มีความสําคัญยิ่งต่อความเข้าใจพื้นฐานของภูมิคุ้มกัน และอธิบายได้ว่าทําไมมนุษย์จึงไม่ล้มป่วยจากโรคภูมิคุ้มกันทําลายตนเองอย่างรุนแรง” 

ระบบภูมิคุ้มกันของเราทํางานโดยใช้เซลล์เม็ดเลือดขาวซึ่งมี “ตัวรับ” (receptors) ที่ถูกสร้างขึ้นแบบสุ่มนับล้านล้านรูปแบบ เพื่อรับรู้และตอบสนองต่อสิ่งแปลกปลอมในร่างกาย ทว่าการสร้างแบบสุ่มนั้นมีโอกาสทําให้เกิดเซลล์ที่อาจโจมตีตัวเองได้ ซึ่งหากไม่มีกลไกควบคุมอย่างที่ทั้งสามคนค้นพบ ร่างกายของเราจะเกิดการอักเสบและทําลายตัวเองอย่างต่อเนื่อง

การค้นพบครั้งนี้ไม่เพียงอธิบายพื้นฐานของระบบภูมิคุ้มกัน แต่ยังเปิดทางให้เกิดการพัฒนายารักษาแบบใหม่ในอนาคต โดยเฉพาะในกลุ่มโรคที่เกี่ยวข้องกับ “ภูมิคุ้มกันทําลายตนเอง” เช่น โรคพุ่มพวง (Systemic Lupus Erythematosus) รวมถึงการนําหลักการนี้ไปใช้ในการพัฒนา “ยากระตุ้นภูมิคุ้มกัน” เพื่อรักษา โรคมะเร็ง ให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น นับเป็นอีกก้าวสําคัญที่สะท้อนว่า การวิจัยพื้นฐานด้านชีววิทยาและภูมิคุ้มกันวิทยา ยังคงเป็นหัวใจของการพัฒนาแพทย์สมัยใหม่ ที่ช่วยให้มนุษย์เข้าใจร่างกายของตัวเองอย่างลึกซึ้ง และต่อยอดสู่การรักษาที่ปลอดภัยและแม่นยํายิ่งกว่าเดิม

Cr. Sonoma Biotherapeutics, Kyodo News, AP /Kyodo News / TT News Agency