ว่าที่ รมว.กลาโหมสหรัฐฯ ไม่รู้ว่า “อาเซียน” มีกี่ประเทศ สว.ฟาดให้กลับไปทำการบ้าน

14 ม.ค.2568 วุฒิสภาสหรัฐฯ ได้จัดให้มีการประชุมพิจารณาคุณสมบัติว่าที่สมาชิกรัฐบาล โดนัลด์ ทรัมป์ ซึ่งหนึ่งในผู้ที่ถูกสังคมตั้งคำถามอย่างมากในเรื่องของความเหมาะสมกับตำแหน่งคือ “พีต เฮกเซธ” อดีตพิธีกร Fox News ที่ทรัมป์เลือกมาเป็น “รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม”

ในช่วงหนึ่งของการแสดงวิสัยทัศน์ เฮกเซธได้พูดถึงความสำคัญเชิงยุทธศาสตร์ของอินโด-แปซิฟิก ซึ่งเป็นภูมิภาคที่อิทธิพลของจีนกำลังเติบโตอย่างรวดเร็ว จากการอ้างสิทธิเหนือดินแดนหลายจุดในภูมิภาคนี้ เช่น เกาะในทะเลจีนใต้

วุฒิสมาชิก แทมมี ดักเวิร์ธ จากพรรคเดโมแครต ซึ่งต้องการทราบว่าว่าที่ รมว.กลาโหมมี “ความรู้รอบด้านและรอบลึก” เพียงพอที่จะเป็นผู้นำการเจรจาระดับนานาชาติหรือไม่ ได้ถามเฮกเซธว่า สามารถบอกชื่อสมาชิกสมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ หรืออาเซียน (ASEAN) ได้สักคนหรือไม่ และถามว่าสหรัฐฯ มีข้อตกลงประเภทใดบ้างกับประเทศในอาเซียน และในกลุ่มนี้มีสมาชิกกี่ประเทศ

เฮกเซธตอบว่า เขาไม่สามารถบอกได้ว่าอาเซียนมีประเทศสมาชิกอาเซียนจำนวนเท่าใด แต่บอกว่า “ผมรู้ว่าเรามีพันธมิตรในเกาหลีใต้และญี่ปุ่นในข้อตกลง AUKUS (ข้อตกลงระหว่างออสเตรเลีย สหราชอาณาจักร และสหรัฐฯ) กับออสเตรเลีย”

ดักเวิร์ธจึงตอบกลับไปว่า “ใน 3 ประเทศที่พูดมาไม่มีใครอยู่ในอาเซียนเลย ฉันแนะนำให้คุณไปทำการบ้านสักหน่อย”

คำตอบของเฮกเซธยิ่งทำให้เกิดความไม่มั่นใจมากขึ้นว่าเขาเหมาะสมจะเป็นรัฐมนตรีกลาโหมของชาติมหาอำนาจจริงหรือ

ประชาคมอาเซียนนั้นประกอบด้วยบรูไน กัมพูชา อินโดนีเซีย ลาว มาเลเซีย เมียนมาร์ ฟิลิปปินส์ สิงคโปร์ ไทย และเวียดนาม ส่วนประเทศที่ 11 คือ ติมอร์ตะวันออก กำลังจะเข้าร่วมในเร็ว ๆ นี้

อาเซียนก่อตั้งขึ้นเมื่อปี 1967 โดยมีเป้าหมายเพื่อส่งเสริมความร่วมมือทางเศรษฐกิจและความมั่นคงในภูมิภาคเอเชียอาคเนย์ โดยมีประชากรรวมกันกว่า 650 ล้านคน มีผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศ (GDP) รวมกันมากกว่า 3 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐ (ราว 104 ล้านล้านบาท)

ที่ผ่านมา สมาชิกอาเซียนอย่างเวียดนาม ฟิลิปปินส์ มาเลเซีย และบรูไน ต่างก็มีข้อพิพาททางทะเลกับจีน เกี่ยวกับการอ้างสิทธิ์อธิปไตยเหนือทะเลจีนใต้ ขณะที่อินโดนีเซียยังแสดงความกังวลเกี่ยวกับสิ่งที่มองว่าเป็นการรุกล้ำเขตเศรษฐกิจพิเศษของจีน

ถ้าถามว่า อาเซียนเกี่ยวข้องอะไรกับรัฐมนตรีกลาโหมสหรัฐฯ? ต้องบอกว่า สหรัฐฯ เป็นพันธมิตรตามสนธิสัญญากับสมาชิกอาเซียนอย่างไทยและฟิลิปปินส์ และสหรัฐฯ ได้พยายามใช้ประโยชน์จากอิทธิพลในภูมิภาคของอาเซียนเพื่อต่อต้านอิทธิพลของจีนและส่งเสริมสิ่งที่ทำเนียบขาวเรียกว่า “ภูมิภาคที่เปิดกว้างและเสรีซึ่งเชื่อมโยง เจริญรุ่งเรือง ปลอดภัย และยืดหยุ่น”

ประธานาธิบดี โจ ไบเดน เคยกล่าวว่า “อาเซียนเป็นหัวใจสำคัญของกลยุทธ์ในอินโด-แปซิฟิกของรัฐบาลของผม” และเป็นเจ้าภาพจัดการประชุมผู้นำอาเซียนที่วอชิงตันในปี 2022

อาเซียนยังจัดการประชุมระดับสูงเป็นประจำทุกปี ในปีนี้ที่ประเทศมาเลเซีย ซึ่งเป็นประธานหมุนเวียนของกลุ่ม

โดยทั่วไป รัฐมนตรีกลาโหมและรัฐมนตรีต่างประเทศของสหรัฐฯ จะเดินทางไปเข้าร่วมการประชุมของประชาคมอาเซียนด้วย ส่วนในการประชุมสุดยอดประจำปี ประธานาธิบดีสหรัฐฯ จะเข้าร่วมเป็นประจำ โดยทั้งไบเดนและทรัมป์ต่างก็เคยเข้าร่วม

เมื่อปี 2022 สหรัฐฯ ยังได้รับการยกระดับเป็น “หุ้นส่วนเชิงยุทธศาสตร์ระดับสูง” ของอาเซียน ซึ่งเป็นสถานะเชิงสัญลักษณ์ที่ทำให้สหรัฐฯ อยู่ในระดับเดียวกับจีน

นอกเหนือจากจีนและสหรัฐฯ แล้ว อาเซียนยังมีความสัมพันธ์อย่างเป็นทางการกับรัสเซีย อินเดีย ออสเตรเลีย สหภาพยุโรป อังกฤษ ญี่ปุ่น เกาหลีใต้ และอื่น ๆ อีกมากมาย

ประเทศสมาชิกอาเซียนยังเป็นศูนย์กลางของความตกลงหุ้นส่วนทางเศรษฐกิจระดับภูมิภาค หรือ RCEP ซึ่งเป็นข้อตกลงการค้าเสรีที่ลงนามในปี 2020 โดยก่อให้เกิดกลุ่มการค้าที่ใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์

ประเทศสมาชิกอาเซียนหลายประเทศยังเป็นส่วนหนึ่งของข้อตกลงการค้ามหาสมุทรแปซิฟิกที่เรียกว่า ความตกลงที่ครอบคลุมและก้าวหน้าสำหรับหุ้นส่วนทางการค้าภาคพื้นแปซิฟิก (CPTPP) ซึ่งมีสมาชิก ได้แก่ เม็กซิโก แคนาดา ออสเตรเลีย อังกฤษ ชิลี เปรู และญี่ปุ่น

ทั้งหมดที่กล่าวมาหมายความว่า อาเซียนเป็นหนึ่งในผู้เล่นระดับโลกที่มีความสำคัญในเชิงยุทธศาสตร์สำหรับสหรัฐฯ คำถามคือ เมื่อว่าที่ รมว.กลาโหมสหรัฐฯ ดูจะไม่รู้อาเซียนเอาเสียเลย แล้วอะไรจะเกิดขึ้นหลังจากนี้?